Հայ ժողովուրդը 1֊ին աշխարհամարտի տարիներին

Հայ ժողովուրդը 1֊ին աշխարհամարտի տարիներին Պատերազմի կովկասյանճակատը 1914 թվականի օգոստոսի 1֊ին սկսվեց 1֊ին աշխարհամարտը։Պատերազմի սկզբնական շրջանում թուրքիան վարում էր չեզոք քաղաքականություն։Պատերազմի սկզբից 3 ամիս անց միայնթուրքիան հայտարարեց  պատերազմ։Ինչպես մյուս երկրները 
թուրքիան ևս ուներ իր ռազմաքաղաքական շահերը և պատերազմը հարմար առիթ էր` Ռուսաստանի և Բալկանյան երկրների
հետ դարավոր հաշիվները մաքրելու
համար։

Պատերազմի մեջ ներքաշվելու համար
թուրքերի գլխավոր հակառակորդը
Ռուսաստանն էր։ Թուրքերը նպատակ
ունեին Ռուսական կայսրությունում
բնակվող թուրքալեզու, ինչպես նաևմյուս
 մահմեդական ժողովուրդներին
օգտագործել ռուսների դեմ և միավորել
նրանց  Մեծ Թուրանի մեջ։Նպատակներից մեկն էր նաև 
Հայկական
խոչընդոտի վերացումը։ Պատերազմում
Թուրքիան միացավ եռյակ դաշինքին և
1914 թվականի օգոստոսին
Գերմանիայի հետ կնքեց գաղտնի
համաձայնագիր, որից հետո  Գեբեն  և  
Բրեսլաու ռազմանավերը մտան սև ծով:
Ցարական Ռուսաստանը ևս իր
ակնկալիքներն ուներ այս
պատերազմից։ Ռուսաստանը նպատակ
ուներ տեր դառնալ սևլովյան
նեղուցներին, Կ-Պոլսին, դուրս գալ
միջերկրական ծով, նվաճել Արևմտյան
Հայաստանը և հաստատվել Իրանում։ 
Ռազմական գործողությունները
կովկասյան ճակատում
Ռազմաճակատի երկարությունը
կովկասյան ճակատում հասնում էր
Բաթում քաղաքից մինչև Ուրմի լիճ։
Թուրքական բանակը գլխավորում էր
Էնվեր փաշան։ Զորքի ընդհանուր
թվաքանակը 300000 էր։Կենտրոնացված էր Էրզրում քաղաքում։Ռուսական 182000֊
անոց բանակը
գլխավորում էր Որոնցով Դաշկովը։ 1914 
թվականի դեկտեմբեր 9֊ից մինչև 1915 թվականի հունվարի 5֊ը ընթացավ Սարիղամիշի
 ճակատամարտը որն
ավարտվեց թուրքերի խայտառակ
պատմությամբ և 90000֊անոց զորքից փրկվեց միայն 12000֊ը։ 1916 թվականի փետրվարի 16֊ին գրավեցին Էրզրումը։Սա Ռուսաստանի ամենախոշոր հաղթանակն էր։ Մինչև 1916 թվականի 
ամառ թուրքական զորքերը գրավել էին
Խնուս.Մուշ.Բիթլիս.Տռապիզոն.Երզբկա.
Բաբերդ քաղաքները։ 1916 թվականի
հունիսի 5֊ին Նիկոլայ 2֊րդը հաստատեց գրաված մարզերի
 կառավարման ժամանակավոր կարգը։ 
Արևմտյան հայաստանում ստեզծվեց 
գեներալ  նահանգապետություն Պեշկովի
գլխավորությամբ։Գրավված
տարածքները բաժանվեցին 29 շրջանների և միավորվեցին 4 մարզերի
մեջ` Վան.Խնուս.Տռապիզոն.Էրզրում։Այս
վարչական բաժանումը մնաց մինչև
1917 թվականի փետրվար։