Շուշիի ազատագրումը

Շուշիի ազատագրումը

26 տարի առաջ՝ մայիսի 8-ին, Ղարաբաղում գրոհով վերցրեցին Շուշին: Ոմանք այդ օպերացիան անվանում են «Շուշիի ազատագրում», մյուսները՝ «գրավում»: Սակայն Ստեփանակերտի և այլ բնակավայրերի բնակիչների համար, ովքեր նկուղներում էին ապրում Շուշիից ընթացող մշտական ռմբակոծությունների պատճառով, կարևոր չէ, թե ինչն այսօր ինչպես են անվանում: Կարևոր է, որ մարդիկ շատ ամիսների ընթացքում առաջին անգամ կարողացան դուրս գալ թաքստոցից և օդ շնչել և առաջին անգամ ամիսների ընթացքում արև տեսան: Վառ, ինչպես ինքը՝ Շուշիի գրավումը:

Մայիսի 8-ը Ղարաբաղյան պատերազմի պատմության մեջ երևի կհիշվի որպես բեկումնային օր. հենց այդ օրն է սկսվել «Հարսանիք լեռներում» օպերացիան, որը բեկեց ոչ միայն ղարաբաղյան պատերազմի ընթացքը, այլև հայերի հոգեբանությունը, ովքեր գիտակցեցին, որ հաղթել հնարավոր է թշնամու ցանկացած առավելության դեպքում:

Շուշին վերցնելու օրը սովորաբար նշում են մայիսի 9-ին, բայց այդ ամսաթիվն ավելի շուտ խորհրդանշական է: Իրականում Շուշին վերահսկողության տակ վերցնելու ծրագրերն ավելի շուտ են մշակվել, և ինչպես 6 տարի առաջ իր հարցազրույցում պատմում է «Հարսանիք լեռներում» օպերացիայի ղեկավար, գեներալ-լեյտենանտ Արկադի Տեր-Թադևոսյանը (լեգենդար «Կոմանդոսը»), «գրոհը նշանակված էր մայիսի 5-ին, սակայն անսպասելի տեղացած ուժեղ ձյունը հետաձգեց այն մինչև մայիսի 8-ը: Այդպես էր, համենայն դեպս, հայտարարվել, սակայն պատճառը նաև զենքի պակասն էր: Ապրիլի 24-ին, 28-ին, 29-ին, մայիսի 4-ին գրոհի մի քանի իմիտացիաներ էին եղել: Քննարկվում էին օպերացիայի մի քանի հնարավոր ամսաթվեր, մենք արեցինք ամեն բան, որ շփոթություն առաջացնենք թշնամու մոտ, կեղծ մանևրներ էինք անում, որ շեղենք ուշադրությունը և թույլ չտանք որոշել հարվածի հիմնական ուղղությունը: Թույլ հարվածներ էին հասցվում բոլոր ուղղություններով: Իսկ ապրիլի 27-ից հետո, հավատալով ժամկետների մասին կեղծ տեղեկատվությանը, հակառակորդն ինքը դիմեց հարձակման՝ մեզ բարդ իրավիճակի մեջ դնելով ապրիլի 29-ին և 30-ին: Իսկ երբ սկսվեց իսկական գրոհը, թշնամին անսպասելիությունից և հարվածի ուժգնությունից խուճապի մատնվեց և անգործունակ էր արդեն: